Leczenie otyłości u dzieci w Polsce – profilaktyka

Leczenie otyłości

W ostatnich latach w społeczeństwie zaobserwować można zwiększającą się świadomość przyczyn oraz konsekwencji wynikających z nadmiernych kilogramów. Jednak wiele osób nadal postrzega ten problem bardzo stereotypowo, skupiając się przede wszystkim na kwestiach estetycznych i przypisując wzrost wagi lenistwu czy braku dbałości o zdrowie. W rzeczywistości otyłość to choroba, która ma ogromny wpływ na życie i zdrowie chorych i niestety coraz częściej dotyka również najmłodszych.

Otyłość wśród dzieci i młodzieży w Polsce

Otyłość sama w sobie nie jest nowym zjawiskiem, powaga obecnej sytuacji i uwaga skupiana na przeciwdziałaniu chorobie wynika jednak z jej skali — według danych WHO w roku 1975 problem otyłości i nadwagi dotknął 4% osób w przedziale wiekowym 5-19 na świecie, w roku 2016 było to już 18%. Sytuacja nie prezentuje się lepiej w Polsce — wyniki badania HBSC dla Polski z 2018 roku wskazują, że z nadwagą lub otyłością boryka się aż 21,3% młodzieży w wieku 11-15. Niestety od opublikowania tych badań trendy wzrostowe nie tylko nie zostały odwrócone ani zahamowane, ale szacuje się wręcz, że przyspieszyły w związku z pandemią.

O tym, że jest to poważny problem, świadczą nie tylko liczby, ale też fakt jego uwzględnienia w Narodowym Programie Zdrowia zarówno na lata 2016-2020, jak i 2021-2025.

Przyczyny otyłości u dzieci – z czego bierze się problem?

Często spotkać można się z przekonaniem, że istnieje korelacja pomiędzy nadmierną wagą a niskim statusem socjoekonomicznym. Ma ona wynikać z faktu, że osoby z ograniczonym budżetem częściej sięgają po żywność, która jest tania, ale niekoniecznie zdrowa. Analiza WHO wskazuje, że takie powiązanie faktycznie można zaobserwować, ale tylko w przypadku państw bogatych. W gospodarkach rozwijających się dane wskazują jednak na coś odwrotnego. To istotna kwestia, która powinna wpłynąć na strategię walki z otyłością stosowane w poszczególnych regionach, ponieważ stosowanie jednej miary do oceny sytuacji może skutkować ograniczeniem efektywności podejmowanych działań z powodu nieprecyzyjnego wskazania przyczyn problemu.

Przyczyny rozwoju otyłości u dzieci to m.in.:

• niezdrowa dieta: spożywanie przetworzonej żywności, zastępowanie pełnowartościowych posiłków daniami typu fast food, słodzone napoje, nadmierne spożycie kalorii,
• brak ruchu: siedzący tryb życia, na który składa się zarówno czas spędzony w szkole, jak i godziny spędzone przed komputerem czy telewizorem w czasie wolnym, ale też brak lub bardzo niski poziom aktywności fizycznej,
• predyspozycje genetyczne: dziedziczone geny mogą wpływać m.in. na metabolizm oraz szybkość przemiany materii,
• czynniki społeczne: nieprawidłowa dieta może być wynikiem sytuacji finansowej lub przyzwyczajeń żywieniowych w rodzinie, które przejmuje dziecko.

Konsekwencje otyłości u dzieci – dlaczego szybkie wprowadzenie leczenia jest tak istotne?

Otyłość nie ustępuje z wiekiem, dlatego problem nadmiernych kilogramów często wchodzi razem z dziećmi w dorosłość, nieustannie odbijając się na ich stanie zdrowia. To choroba, która może w znaczny sposób obniżyć komfort życia oraz odbić się negatywnie na kondycji całego organizmu, przyczyniając się do rozwoju licznych problemów zdrowotnych, jak na przykład cukrzyca typu 2, nadciśnienie tętnicze, wysoki cholesterol czy zespół bezdechu sennego. W dużym stopniu odbija się też na stanie psychicznym najmłodszych, prowadząc do zaniżonej samooceny i problemów z samoakceptacją, które mogą skutkować nawet rozwinięciem się stanów lękowych lub depresji. Dodatkowe zagrożenie wynika z faktu, że otyłość stanowi czynnik ryzyka dla licznych chorób, na przykład chorób serca czy nowotworów.

Jak walczyć z otyłością u dzieci?

Profilaktyka otyłości powinna polegać przede wszystkim na promowaniu zdrowego trybu życia i zachęcaniu dzieci i młodzieży do aktywności oraz wybierania żywności jakościowej i bogatej w wartości odżywcze. W tym celu warto postawić na edukację już od najmłodszych lat, wskazując na korzyści dbania o zdrowie i podkreślając podłoże chorobowe otyłości w celu usunięcia stygmatyzujących skojarzeń, które stanowią dodatkowe obciążenie emocjonalne. Niezwykle ważne jest też zapewnienie dzieciom i nastolatkom wsparcia emocjonalnego w całym procesie.

Operacyjne leczenie otyłości kierowane jest głównie do osób dorosłych, jednak w szczególnych przypadkach skierowanie na zabieg otrzymać mogą również pacjenci nieletni. Decyzja taka może zapaść wtedy, kiedy dziecko cierpi z powodu zaawansowanego stopnia otyłości olbrzymiej, która stanowi poważne zagrożenie dla jego zdrowia i prawidłowego rozwoju. W większości przypadku leczenie nadwagi i otyłości u dzieci i młodzieży polega jednak na zmianach żywieniowych i zwiększonej aktywności — dla większej skuteczności podejmowanych prób zrzucenia wagi zaleca się wsparcie dietetyka i trenera.

https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/obesity-and-overweight

http://www.hbsc.org/membership/countries/poland.htm – HBSC Poland national report (2018) – Polish (full report)

https://www.gov.pl/web/zdrowie/narodowy-program-zdrowia1

https://www.cdc.gov/obesity/childhood/causes.html

https://www.nfz-lodz.pl/dlapacjentow/nfz-blizej-pacjenta/9045-sroda-z-profilaktyka-profilaktyka-otylosci-u-dzieci